15 ΜΑΪΟΥ : ΑΓΙΟΥ ΑΧΙΛΛΙΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΛΑΡΙΣΗΣ

Βιογραφία

    Ο Όσιος Αχίλλιος καταγόταν από την Καππαδοκία και έζησε στα χρόνια του Μεγάλου Κωνσταντίνου (306 - 337 μ.Χ.). Ο νεανικός του πόθος, τον έφερε στους άγιους Τόπους και κατόπιν στη Ρώμη. Εκεί επιδόθηκε στο Ιερό έργο του Ιεροκήρυκα, διδάσκοντας ακατάπαυστα το θείο λόγο σε πόλεις και χωριά, αψηφώντας ανάγκες, βρισιές, διωγμούς και ταλαιπωρίες. Οι μεγάλες και σπουδαίες υπηρεσίες του, τον ανέδειξαν επίσκοπο Λαρίσης.
    Από τη νέα του θέση ο Αχίλλιος, υπήρξε ο
πνευματικός αρχηγός και διδάσκαλος, αυτός που έλεγε και έπραττε. Κήρυττε κάθε μέρα, βοηθούσε τις χήρες, προστάτευε τα ορφανά, ανακούφιζε τους φτωχούς, υπεράσπιζε τους αδικημένους, ήταν ο άγρυπνος φύλακας και φρουρός της παρακαταθήκης της πίστεως και του ποιμνίου πού του εμπιστεύτηκαν.
     Ο Αχίλλιος διακρίθηκε και στην Α' Οικουμενική σύνοδο που έγινε το 325 μ.Χ. στη Νίκαια, εναντίον του Αρείου. Και τότε ο Μέγας Κωνσταντίνος, εκτιμώντας τις αρετές του, του έδωσε μεγάλη χρηματική δωρεά την οποία, όταν ο Αχίλλιος επέστρεψε στη Λάρισα, διέθεσε για να κτίσει ναούς και για τη μέριμνα των ασθενών και των φτωχών.
    Όταν προαισθάνθηκε το θάνατο του, κάλεσε κοντά του όλους τους Ιερείς της επισκοπής του και τους έδωσε πατρικές συμβουλές για τα καθήκοντα τους.
Το λείψανο του, μέχρι τον 10ο αιώνα μ.Χ. κοσμούσε τη Λάρισα. Το άρπαξαν όμως οι Βούλγαροι όταν εισέβαλαν στη Θεσσαλία.

 

Λιτάνευση της εικόνας του Αγίου Αχιλλίου στη Λάρισα το 1935. Λήψη φωτογραφίας από τον οδό Ακροπόλεως, σημερινής Παπαναστασίου. (Φωτογραφία του αγιογράφου-ζωγράφου-φωτογράφου Παντελή Γκίνη)

Τά Λείψανα τοῦ ἁγ. Ἀχιλλείου Ἐπισκόπου Λαρίσης

 Κατά τήν Εὕρεση τῶν Λειψάνων τοῦ ἁγ. Ἀχιλλείου, ἀπό τόν Καθηγητή τῆς Πολυτεχνικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Νικ. Μουτσόπουλο (κατά τήν ἀνασκαφή τῆς Βασιλικῆς τῆς νησίδας Ἀχίλ τῆς Μικρῆς Πρέσπας, 1965 καί ἑξῆς), "παρ' ὅλα τά θετικά ἀποδεικτικά στοιχεῖα, ὁ κ. Καθηγητής ἐνδιεφέρθη καί διά τόν ἐπιστημονικόν προσδιορισμόν τῆς ἐποχῆς εἰς τήν ὁποίαν ἀνῆκον τά ὀστᾶ καί ἀπηυθύνθη εἰς 45 Ἐργαστήρια Ραδιοϊσοτόπων τοῦ ἐξωτερικοῦ... Ἡ ἔρευνα ἐπεβεβαίωσε τά ἀδιάσειστα ἀρχαιολογικά εὑρήματα (ὅτι τά ὀστᾶ ἀνήκουν ἀρκετούς αἰῶνας πρό τῆς ἀνιδρύσεως τοῦ χώρου ἀνευρέσεώς των, δηλαδή πρό τοῦ ὁρίου 985 - 990, ὁπότε ἱδρύθη ἡ Βασιλική). Ἀλλά καί ἡ μυρόβλυσις τῶν Λειψάνων κατά τήν ἑόρτιον διά πρώτην φοράν Ἀκολουθίαν πρός τιμήν τοῦ Ἁγίου, ἐνώπιον τῆς ἐκπλήκτου 40μελοῦς μοναστικῆς ἀδελφότητος (τῆς Μονῆς Ὁρμυλείας Χαλκιδικῆς) καί ἡ εὐωδία ἡ ὁποία τά περιλούει, εἶναι ἀκράδαντος ἄνωθεν μαρτυρία, ὅτι πράγματι μᾶς ἐπιφύλαξεν ὁ Κύριος τήν χαράν τῆς ἀνακαλύψεως τῶν Ἱερῶν Λειψάνων τοῦ Ἁγίου".

   Στή σχετική διαδικασία συμμετεῖχε καί ὁ Καθηγητής τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κ. Ἰω. Φουντούλης. (Βλ. Μητροπ. Λαρίσης Σεραφείμ, "Ἡ Ἀνεύρεσις τῶν Ἱ. Λειψάνων τοῦΜυροβλύτου ἁγ. Ἀχιλλίου", 1981, σελ. 28). 

 ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΟΥ ΑΧΙΛΛΙΟΥ ΛΑΡΙΣΗΣ

Ἀπολυτίκιον  Ἦχος γ´. Θείας πίστεως.

Χαίρει ἔχουσα, ἡ Θεσσαλία, σὲ ἀκοίμητον, φρουρῶν προστάτην, καὶ τῆς Λαρίσης ἡ πόλις ἀδάμαντα, ἡ Ἐκκλησία τὴν εὔηχον σάλπιγγα, τὸ τοῦ Υἱοῦ ὁμοούσιον κηρύξασαν, Πάτερ Ἅγιε Ἱεράρχα Ἀχίλλιε, Χριστὸν τὸν Θεὸν ἱκέτευε, δωρήσασθαι εἰρήνην ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.

Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΑΧΙΛΛΙΟΥ ΚΡΥΒΕΙ ΘΗΣΑΥΡΟΥΣ

     Εντυπωσιακό γλυπτό διάκοσμο με φυτικά μοτίβα και παγόνια αλλά και πλήθος κιβωτιόσχημων τάφων αποκάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη στη βασιλική του Αγίου Αχιλλίου, το σημαντικότερο βυζαντινό μνημείο της Λάρισας, που χρονολογείται στα μέσα του 6ου αιώνα.

    Στα δάπεδα αποκαλύφθηκαν στο παρελθόν καμαροσκεπείς τάφοι με αξιόλογες τοιχογραφίες, ενώ ίχνη ψηφιδωτού δαπέδου βρέθηκαν στην περιοχή του νάρθηκα και του βόρειου κλίτους.

   Σηµαντικό εύρηµα αποτελεί τµήµα πλάκας προσκυνητάριου εξαιρετικής τέχνης, µε ανάγλυφο
διάκοσµο και παγόνια του 12ου αιώνα, το οποίο είναι χαρακτηριστικό τής ανά τους αιώνες µεγάλης σηµασίας του προσκυνήµατος του Αγίου Αχιλλίου, ακόµη και µετά την αρπαγή του λειψάνου του από τον Βούλγαρο τσάρο Σαµουήλ, το 986.

     Αξίζει να σηµειωθεί ότι µεγάλο µέρος από τον γλυπτό διάκοσµο της βασιλικής χρησιµοποιήθηκε ως οικοδοµικό υλικό σε µεταγενέστερες φάσεις του κτιρίου και κυρίως ως ταφόπλακες στο νεκροταφείο. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται τµήµατα αράβδωτων κορµών και βάσεις κιόνων, πεσσίσκος τέµπλου από πράσινο θεσσαλικό µάρµαρο, τµήµα από τον εξώστη του άµβωνα, σχεδόν ακέραιο επίθηµα αµφικίονα από τα παράθυρα της αψίδας του ιερού βήµατος, ανάγλυφα θωράκια κοσµηµένα µε λατινικούς σταυρούς σε διπλό ταινιωτό πλαίσιο και µαρµάρινο επίκρανο παραστάδας µε ανάγλυφο διάκοσµο από λατινικούς σταυρούς πλαισιωµένους από πτηνά και άνθη.

     Κατά την αρχαιολογική έρευνα, αποκαλύφθηκαν αρκετοί κιβωτιόσχηµοι τάφοι και πολλοί λακκοειδείς. Η ύπαρξη των τάφων εντός και εκτός του ναού υποδηλώνει την κοιµητηριακή του χρήση, από τους µεσοβυζαντινούς χρόνους και µετά, ιδιαίτερα κατά τον 13ο αιώνα και πιθανόν συνεχίστηκε µετά την κατάρρευσή του, δεδοµένου ότι χρησιµοποιήθηκαν ως ταφόπλακες αρχιτεκτονικά µέλη του γλυπτού διάκοσµου.

     Τα νέα αυτά στοιχεία θα ανακοινωθούν αύριο στη Λάρισα, σε ηµερίδα που διοργανώνει η 7η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, µε αφορµή την ολοκλήρωση των εργασιών ανάδειξης του αρχαιολογικού χώρου της βασιλικής του Αγίου Αχιλλίου, στο πλαίσιο του εορτασµού της Διεθνούς Ηµέρας Μουσείων, που συµπίπτει µε τη γιορτή του πολιούχου αγίου της πόλης.

     Η βασιλική του Αγίου Αχιλλίου βρίσκεται στον λόφο του Φρουρίου, µεταξύ του αρχαίου θεάτρου και της κλειστής οθωµανικής αγοράς (µπεζεστένι). Πρόκειται για τον χώρο της αρχαίας ακρόπολης που αποτέλεσε το θρησκευτικό κέντρο της βυζαντινής πόλης και εξελίχθηκε κατά την οθωµανική περίοδο σε οικονοµικό και εµπορικό κέντρο. Η βασιλική αποκαλύφθηκε το 1978 και ταυτίζεται µε τον ναό που αναφέρεται στον βίο του Αγίου Αχιλλίου. Σύµφωνα µε αυτόν, έζησε στον 4ο αι., στα χρόνια της βασιλείας του Μ. Κωνσταντίνου και υπήρξε µητροπολίτης Λάρισας για 35 χρόνια. Το µνηµείο είναι µια τρίκλιτη παλαιοχριστιανική βασιλική, µε µεταγενέστερα κτίσµατα στη βόρεια πλευρά.

ΤΟ ΕΙΔΑΜΕ ΕΔΩ